ศัพท์บาลี --->>อนฺโต-->> คำแปล --->>นิ. ในภายใน เป็นนิบาตบอกที่ เช่น มฏฺกุณฺฑลี…อนฺโต ปญฺญายิ = อ. มาณพชื่อว่า มัฏฐีกุณฑลี ปรากฏแล้ว ในภายใน … [ธ. ๑ : มฏฺกุณฺฑลิวตฺถุ หน้า ๒๔]
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตกุจฺฉิยํ-->> คำแปล --->>น.,อิต. ในภายในแห่งท้อง ดู อนฺตรวีถิยํ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตกุจฺฉิสฺมึ-->> คำแปล --->>น.,นปุ. ในภายในแห่งท้อง เป็น นิปาตปุพพกะ อัพยยีภาวสมาส วิ.ว่า กุจฺฉิยา อนฺโต = อนฺโตกุจฺฉิ [บทสมาส ต้องเป็นนปุ.เอก. เท่านั้น] แจกเหมือน อกฺขิ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตคพฺเภ-->> คำแปล --->>น.,นปุ. ในภายในแห่งห้อง เป็น นิปาตปุพพกะ อัพยยีภาวสมาส วิ.ว่า คพฺภสฺส อนฺโต = อนฺโตคพฺภํ [บทสมาส ต้องเป็นนปุ.เอก. เท่านั้น] แจกเหมือน กุล
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตคามํ-->> คำแปล --->>น.,นปุ. สู่ภายในแห่งบ้าน เป็นนิปาต ปุพพกะ อัพยยีภาวสมาส วิ.ว่า คามสฺส อนฺโต = อนฺโตคามํ [บทสมาส ต้องเป็นนปุ.เอก. เท่านั้น] แจกเหมือน กุล
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตนครํ-->> คำแปล --->>น.,นปุ. สู่ภายในแห่งพระนคร เป็น นิปาตปุพพกะ อัพยยีภาวสมาส วิ.ว่า นครสฺส อนฺโต = อนฺโตนครํ แจกเหมือน กุล เฉพาะปัญจมี วิภัตติ ฝ่ายเอก. ลง โต ปัจจัยเเป็น อนฺโตเคหโต แต่ภายในแห่งเรือน บ้าง
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตนทิยํ-->> คำแปล --->>น.,อิต. ในภายในแห่งแม่นํ้า ดู อนฺตรวีถิยํ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตนิเวสนํ-->> คำแปล --->>น.,นปุ. สู่ภายในแห่งนิเวศน์ ดู อนฺโตนครํ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตมหาสมุทฺเท-->> คำแปล --->>น.,นปุ. ในภายในแห่งมหาสมุทร ดู อนฺโตคพฺเภ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตมุข-->> คำแปล --->>ว. มีหน้าในภายใน เป็นฉัฏฐีภินนาธิกรณ พหุพพิหิสมาส นปุ. แจกเหมือน กุล เช่น ป.พหุ. อนฺโตมุขานิ (วณฺฏานิ) อ. ขั้ว ท. มีหน้าในภายใน วิ.ว่า อนฺโต มุขํ เยสํ ตานิ อนฺโตมุขานิ (วณฺฏานิ) หน้า ของขั้ว ท. เหล่าใด (อตฺถิ มีอยู่) ในภายใน ขั้ว ท. เหล่านั้น ชื่อว่ามีหน้าในภายใน [ธ. ๓: สุมนมาลาการ- หน้า ๑๓๕]
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตวสฺสภาเวน-->> คำแปล --->>น.,ปุ. เพราะความเป็นแห่ง ภายในแห่งกาลฝน เป็นฉัฏฐีตัปปุริสสมาส มี นิปาตปุพพกะ อัพยยีภาวสมาส เป็นภายใน มี วิเคราะห์ตามลำดับ ดังนี้ นิ.อัพ.วิ. วสฺสสฺส อนฺโต = อนฺโตวสฺสํ ฉ.ตัป.วิ. อนฺโตวสฺสสฺส ภาโว = อนฺโตวสฺสภาโว แจกเหมือน ปุริส
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตวสฺสํ-->> คำแปล --->>น.,นปุ. ยังภายในแห่งกาลฝน ดู อนฺโตคาม
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตวิหาราภิมุข-->> คำแปล --->>ว. มีหน้าเฉพาะต่อภายในแห่ง พระวิหาร เป็นฉัฏฐีภินนาธิกรณพหุพพิหิสมาส มีนิปาตปุพพกะ อัพยยีภาวสมาส เป็นภายใน ปุ. แจกเหมือน ปุริส เช่น ป.เอก. อนฺโตวิหาราภิมุโข (เถโร) อิต. ลง อี เครื่องหมายอิตถีลิงค์ เป็น อนฺโตวิหาราภิมุขี แจกเหมือน นารี เช่น ป.เอก. อนฺโตวิหาราภิมุขี (กุลธีตา) [ธ. ๑: กาลียกฺขินิยา- หน้า ๔๖] มีวิเคราะห์ตามลำดับ ดังนี้ นิ.อัพ. วิ. วิหารสฺส อนฺโต = อนฺโตวิหารํ ภายในแห่ง พระวิหาร ฉ.ภิน.พหุพ.วิ. อนฺโตวิหารสฺส อภิมุขํ ยสฺสา สา อนฺโตวิหาราภิมุขี (กุลธีตา) หน้าเฉพาะต่อภายในแห่งพระวิหาร ของนาง กุลธิดาใด (อตฺถิ) มีอยู่ นางกุลธิดานั้น ชื่อว่าผู้มี หน้าเฉพาะต่อภายในแห่งพระวิหาร
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตวิหารํ-->> คำแปล --->>น.,นปุ. สู่ภายในแห่งวิหาร ดู อนฺโตคาม
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตวีณายํ-->> คำแปล --->>น.,อิต. ในภายในแห่งพิณ ดู อนฺตรวีถิยํ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตสมาปตฺติยํ-->> คำแปล --->>น.,อิต. ในภายในแห่งสมาบัติ ดู อนฺตรวีถิยํ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตสาณิยํ-->> คำแปล --->>น.,อิต. ในภายในแห่งม่าน ดู อนฺตรวีถิยํ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตอคฺคิ-->> คำแปล --->>น.,ปุ. ไฟในภายใน แจกเหมือน มุนิ เช่น ป.เอก. อนฺโตอคฺคิ อ. ไฟในภายใน เป็น สัตตมีตัปปุริสสมาส วิ.ว่า อนฺโต อคฺคิ = อนฺโตอคฺคิ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตอรุเณ-->> คำแปล --->>น.,นปุ. ในภายในแห่งอรุณ ดู อนฺโตคพฺเภ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตอวีจิมฺหิ-->> คำแปล --->>น.,นปุ. ในภายในแห่งอเวจี ดู อนฺโตกุจฺฉิ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตเคหาภิมุข-->> คำแปล --->>ว. ผู้มีหน้าเฉพาะต่อภายในแห่ง เรือน ปุ. แจกเหมือน ปุริส เช่น ป.เอก. อนฺโต- เคหาภิมุโข (มฏฺกุณฺฑลี) [ธ. ๑: มฏฺกุณฺฑลิ- หน้า ๒๕] เป็นฉัฏฐีภินนาธิกรณพหุพพิหิสมาส มีนิปาต ปุพพกะ อัพยยีภาวสมาส เป็นภายใน มีวิเคราะห์ ตามลำดับ ดังนี้ นิ.อัพ.วิ. เคหสฺส อนฺโต = อนฺโตเคหํ ภายในแห่งเรือน ฉ.ภิน.พหุพ.วิ. อนฺโต เคหสฺส อภิมุขํ ยสฺส โส อนฺโตเคหาภิมุโข (มฏฺกุณฺฑลี) หน้าเฉพาะต่อภายในแห่งเรือน ของมัฏฐกุณฑลีใด (อตฺถิ) มีอยู่ มัฏฐกุณฑลีนั้น ชื่อว่าผู้หน้าเฉพาะต่อภายในแห่งเรือน
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตเคหํ-->> คำแปล --->>น.,นปุ. สู่ภายในแห่งเรือน เป็นนิปาตปุพพกะ อัพยยีภาวสมาส วิ.ว่า เคหสฺส อนฺโต = อนฺโตเคหํ แจกเหมือน กุล เฉพาะปัญจมีวิภัตติ เอก. ลง โต ปัจจัย เป็น อนฺโตเคหโต แต่ภายในแห่งเรือน บ้าง
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตเชตวนํ-->> คำแปล --->>น.,นปุ. สู่ภายในแห่งพระวิหาร ชื่อว่าเชตวัน เป็นนิปาตปุพพกะ อัพยยีภาว สมาส วิ.ว่า เชตวนสฺส อนฺโต = อนฺโตเชตวนํ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตเทวตา-->> คำแปล --->>น.,อิต. เทวดาในภายใน แจกเหมือน กญฺญา เช่น ป.เอก. อนฺโตเทวตา อ. เทวดาใน ภายใน เป็นสัตตมีตัปปุริสสมาส วิ.ว่า อนฺโต เทวตา = อนฺโตเทวตา
ศัพท์บาลี --->>อนฺโตโปกฺขรณิยา-->> คำแปล --->>น.,อิต. ในภายในแห่งสระ โบกขรณี ดู อนฺตรวีถิยํ
ศัพท์บาลี --->>อนฺโติตมนุสฺสา-->> คำแปล --->>น.,ปุ. อ. มนุษย์ผู้ยืนอยู่แล้วใน ภายใน ท. เป็นวิเสสนบุพพบท กัมมธารยสมาส มีสัตตมีตัปปุริสสมาส เป็นภายใน มีวิเคราะห์ตาม ลำดับ ดังนี้ ส.ตัป.วิ. อนฺโต ิตา = อนฺโติตา (มนุสฺสา) วิ.บุพ.กัม.วิ. อนฺโติตา มนุสฺสา = อนฺโติตมนุสฺสา